زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

راه های غیر قطعی دستیابی به سنت





طرق غیر قطعى معتبر به قرار ذیل است:



۱ - خبر واحد



خبرى که راویان آن در هر یک از طبقات یا حتى در یک طبقه، یک نفر یا بیش از یک نفر باشد، ولى به حدّ تواتر نرسد و قطع آور نباشد، اصطلاحاً خبر واحد است.

بحث خبر واحد از مهم ترین مباحث منابع استنباط است و در حجیّت آن میان فقها اختلاف است. سید مرتضی و ابن زهره و ابن براج و طبرسی و ابن ادریس
[۱] کفایة الاصول، ج ۲، ص ۷۹.
و از اهل سنت قدریه و برخى از ظاهریه
[۲] روضة الناظر، ج ۱، ص ۳۱۳.
منکر حجیت خبر واحد هستند. شیخ طوسی و غالب بزرگان فقهای شیعه و همه اخباری ها و جمهور اهل سنت، معتقد به حجیت خبر واحد هستند.
[۳] روضة الناظر، ج ۱، ص ۳۱۳.


در شرایط حجیت خبر واحد رأى یکسانى وجود ندارد. قدماى از امامیه روایتى را معتبر مى دانستند که همراه با قرائن صحت باشد اعمّ از قرینه داخلى همانند وثاقت راوی و یا خارجى همانند وجود روایت در کتاب معتبر و یا تکرار حدیث در یک کتاب، و روایت غیر معتبر را روایتى مى دانستند که همراه با اینگونه قرائن نباشد
[۴] ر.ک: مقیاس الهدایة فى علم الدرایة، ج ۱.
ولى علماى شیعى از قرن ششم به بعد برخى شرط حجیّت را عدالت راوی ها و برخى وثاقت آنان دانسته اند که براساس همین عقیده روایات را تقسیم به چهار قسم مى کنند : صحیح، حسن، موثق و ضعیف.

«روایت صحیح» در نظر امامیه آن است که از نظر سند به وسیله راویان عادل و امامی مذهب به معصوم(علیه السلام)اتصال پیدا کند. «روایت حسن» آن است که به وسیله راوی امامی و خوش نام به امام(علیه السلام)برسد، بى آنکه تصریح به عدالت، و وثاقت آنها شده باشد. «روایت موثق» آن است که توسّط راوى غیر امامی ولى ثقه و قابل اعتماد، به امام برسد. «روایت ضعیف» آن است که شروط سه گانه فوق را نداشته باشد.
[۵] الدرایة فى علم مصطلح الحدیث (شهید ثانى)، ص ۲۴-۱۹.


البتّه اخبارى ها همه روایات را در کتب اربعه و مانند آن حجّت مى دانند و تقسیم بندى فوق را بى اثر مى دانند، ولى دلیل قابل قبولى بر اثبات نظریه خود ندارند.

«روایت صحیح» در نظر اهل سنت خبر واحد ى است که سند آن متصل است (افتادگى در سلسله سند آن وجود ندارد) و راویان آن عدل و منضبط هستند و هیچ گونه شذوذ و عیب مخفى در آن نیست. (ما اتّصل سنده بعدول ضابطین بلا شذوذ و لا علّة خفیّة). «روایت حسن» آن است که جایگاه صدور و رجال آن شناخته شده باشند نه در حدّ صحیح (ما عرف مخرجه و رجاله لا کرجال الصحیح). «روایت ضعیف» آن است که هیچ درجه اى از حسن در آن نباشد که خود مراتبى دارد. (ما قُصر عن درجة الحسن و تتفاوت درجاته فى الضعف بحسب بُعده من شروط الصحة).
[۶] اَسنى المطالب، ص ۱۷.



۲ - شهرت



جمعى از فقها و اصولیون شهرت را به عنوان یکى از منابع استنباط شمرده اند. باید دانست که شهرت بر سه گونه است:
۱- شهرت روایی
۲- شهرت عملی
۳- شهرت فتوایی


۳ - پانویس


 
۱. کفایة الاصول، ج ۲، ص ۷۹.
۲. روضة الناظر، ج ۱، ص ۳۱۳.
۳. روضة الناظر، ج ۱، ص ۳۱۳.
۴. ر.ک: مقیاس الهدایة فى علم الدرایة، ج ۱.
۵. الدرایة فى علم مصطلح الحدیث (شهید ثانى)، ص ۲۴-۱۹.
۶. اَسنى المطالب، ص ۱۷.



۴ - منبع


آیة الله مکارم شیرازی،دائرة المعارف فقه مقارن،ج۱.    


رده‌های این صفحه : اصول فقه | خبر واحد | سنت | مباحث حجت




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.